«Топырақ - тірі жер»

    «Жер-мейірбекее» біз бұл сөздерді жиі кездестіреміз. Неліктен топырақ ерте заманнан бері осылай аталады? Бұл біздің аяғымыздың астындағы жер ғана емес, және біздің үйлерімізге тірек бола ма? Осы тақырыпты зерттей отырып, не білгіміз келді: «Біздің планетамыздағы барлық тіршілік нәрін қоректендіретін, суаратын және қорғайтын  құнар беретін  не?

   Табиғат - нағыз сиқыршы. Шындығында, уақыт өте келе барлық құлаған жапырақтар, құрғақ бұтақтар,  топыраққа айналады, құнарланып, өсімдіктерге арналған жаңа «тамақ» пайда болады. Ондағы барлық нәрселер соншалықты ретке келтірілген, сондықтан ештеңе босқа кетпейді. Солай болады: жер - топырақ өсімдіктерді қоректендіреді, содан кейін олар оны қоректендіреді.

      Балаларға топырақ туралы түсінік қалыптастыру үшін , топырақ «тірі жер» деген түсінік беру үшін балалармен тәжірибе жүргізілді.

      Тәжірибе мен бақылау кезінде балалар топырақта тірі табиғат: тамырлар, өсімдік қалдықтары, жануарлардың қалдықтары, ал жансыздар: құм, саз және тастар болатынын білді.

   Тәжірибе алдында балалар алдымен стаканды қолдарымен ұстап. Суық па, әлде жылы ма? Құрғақ па, ылғалды ма екенін дәлеледеді Топырақты су ваннасында қыздырғаннан кейін, оның үстінде стакан ұстап, балалар топырақта су бар деген қорытындыға келді, өйткені олар әйнектен су тамшыларын көрді.

Топырақта ауа бар ма? Көптеген жануарлар мен жәндіктер жер астында тіршілік етеді. Олар немен тыныс алады? Сіз оны көре аласыз ба? Тәжірибе кезінде балалар кесек топырақты суғасалды: мөлдір көпіршіктер неге пайда болды? Бұл не? Міне, олар топырақта ауа бар деген қорытындыға келді.

   Қорытынды: топырақта әлі шіріп үлгермеген өсімдіктер мен жануарлардың қалдықтары күйіп кетеді. топырақта гумус бар. Гумус - қоректік заттардың шынайы қоймасы. Топырақтың құнарлығы гумустың мөлшеріне байланысты.

Бақылау нәтижелері бойынша балалар құлаған жапырақтарды тірі организмдер өңдейді және соңында топыраққа айналады деген қорытындыға келді. Қоқыс ше? Қоқыс жоқ.

    Біз сондай-ақ түсіп қалған жапырақтардың қайда жоғалып кететінін білдік (олардың «сиқырлы өзгерістері»). Балалар топырақты ластауға, таптауға болмайтынын, қоқыстарды тастамау керек екенін түсінді. Қандай шешімге келдік? Біз топырақты жақсы күтуіміз керек, ол әрқашан таза болатындай етіп жасауға тырысамыз.